unique radio

Bij een 4K-televisie hoort uhd-content

Bij een 4K-televisie hoort uhd-content, alleen is dit vooralsnog behoorlijk beperkt verkrijgbaar, kwam ik achter na een intensieve zoektocht. De queeste begon na een review over een 4K-televisie van LG. Dit beeldwonder nodigt nu eenmaal uit om alles in de hoogst mogelijke resolutie te bekijken. Als eerste ben ik bij mijn internetprovider gaan gluren naar de mogelijkheden. In mijn geval KPN levert een Internet en TV 4K-pakket aan voor € 71,50 per maand. Dit is inclusief twee 4K tv-ontvangers en een bandbreedte van 150 Mbps (download). In het pakket zitten 65 tv-zenders (waarvan 40 in hd) en 90 radio-zenders. Op de bandbreedte na is er weinig verschil met de twee pakketten eronder die respectievelijk € 61,50 per maand (100 Mbps) en € 51,50 per maand (50 Mbps) kosten. Een snelheidscheck op mijn adres levert op dat maximaal 200 Mbps haalbaar is. Gelukkig is het mogelijk want uhd over het internet slurpt nogal wat bandbreedte. Opmerkelijk is dat bij mijn buren aan de linkerkant 178 Mbps en aan de rechterkant 210 Mbps mogelijk is.

Er zitten slechts drie, niet bepaald sterke, 4K-zenders in het pakket: Insight (een ‘extreme sport’-zender), LoveNature (een natuurzender) en Xite (een muziekzender). Daarnaast levert KPN On Demand films en documentaires in uhd-kwaliteit, net als Netflix. Voor de films betaal je uiteraard bij en het Netflix-abonnement moet ook naar een premium-variant opgewaardeerd worden (€ 3,- per maand). Kortom is een tientje in de maand extra voor dit abonnement het wel waard?

Door gebruik te maken van tv-ontvangers rijst een nieuw probleem op, hoe krijg je het geluid en dan bedoel ik surround op je speakers weergegeven? Het is namelijk niet mogelijk om surround-geluid af te spelen wat vanaf een settopbox over HDMI naar een televisie gaat waarop ook een receiver of soundbar via HDMI is aangesloten. Dit kan in theorie alleen als beide HDMI-poorten ARC ondersteunen. ARC staat voor Audio Return Channel; een kanaal waar fabrikanten hun eigen invulling aan mogen geven. Helaas leidt dit in de praktijk regelmatig tot ellende: of alleen de stereo-kanalen doen het of soms de Dolby Digital-track, maar vaak helemaal niks. Hoge resolutie-formaten als Dolby TrueHD en Dolby Atmos, DTS:X en DTS HD Master Audio doen het op voorhand niet.

Gelukkig onderkende Sony dit probleem ook en bracht een uhd-speler uit met twee HDMI-uitgangen. Hierdoor kan het 4K-videosignaal via de eerste HDMI-uitgang naar de uhd-televisie worden geleid en het surround-geluid via de tweede HDMI-uitgang naar de receiver of soundbar. Dit betekent dat iedereen met een wat oudere receiver, die 4K niet ondersteunt, deze kan blijven gebruiken.

Wil je optimaal genieten van hoge resolutie (zowel in beeld als geluid), dan is het gebruik van goede HDMI-kabels een voorwaarde. Let bij aanschaf daarom op dat of ‘High Speed HDMI’ of ‘4K UHD’ expliciet op de verpakking staat. Voor de test heb ik enkele Audioquest Cinnamon kabels gebruikt, zowel voor HDMI als USB.

Sony UBP-X800 uhd-blu-ray-speler

De speler wordt geleverd inclusief de film Blade Runner 2049, twee manuals in verschillende talen, een remote, batterijen en kabels. Het zit allemaal slim verpakt met een spanband om het piepschuim heen zodat je het als één pakketje uit de verpakking trekt. Hoe je het er weer netjes in krijgt, is mij een raadsel.

Het vlaggenschip van Sony ziet er door zijn slim design-behuizing (plat, maar wel 44 cm breed) behoorlijk strak uit. Met zijn minimalistische look past hij perfect bij andere componenten van Sony. Maar minimalistisch heeft ook nadelen: er zit geen display op en het aantal knoppen is beperkt tot twee (power en eject). Het is de bedoeling dat je het apparaat volledig met de bijgeleverde remote bedient. Het laatje voor de schijfjes zit verscholen achter een klep die zo’n 80% van de facia beslaat. Rechts daarvan zitten de genoemde buttons en daaronder een klepje waarachter een USB-ingang zit verscholen.

Er kunnen allerlei schijfjes in: van cd, sacd, dvd, dvd-audio, blu-ray, uhd-blu-ray tot 3d-blu-ray. En naar het apparaat kunnen de meest uiteenlopende formaten worden gestreamd: DSD, FLAC, AAC, AIFF tot Dolby Digital. Vanaf schijf kunnen ook de superieure formaten Dolby Atmos, Dolby TrueHD en DTS:X worden afgespeeld. Aan boord zit een upscaler voor zowel het geluid (DSEE HX) als beeld (als het mogelijk is, kun je upscaling beter door je televisie laten afhandelen) om alles in hi-res-formaat richting receiver of televisie te sturen. Qua interfaces is de Sony vrij beperkt: 2x HDMI-uitgang, 1x coaxiale (digitale) uitgang en 1x een 100 Mbps ethernetpoort. Een geweldige meerwaarde is dat het apparaat apps ondersteunt van Amazon, YouTube en Netflix die allen 4K-content kunnen streamen! Dit betekent dat je niet afhankelijk bent van een duur uhd-televisie-pakket van je internet-provider. Ook staan er apps op van Nederlandse makelij: Kijk en NPO. Kortom, de UBP-X800 speelt zo’n beetje alle schijfjes af, maar kan ook streamen vanaf het netwerk, de apps en de USB-drive. Ik begreep van Eric Kingdon (Sony Europe) dat je met Bluetooth verbinding kunt maken met draadloze speakers en hoofdtelefoons.

4K uhd-blu-ray

De eerste uhd-blu-ray-schijf die ik in de UBP-X800 doe is de bijgeleverde film Blade Runner 2049 uit 2017. Dertig jaar na de eerste film is een nieuwe blade runner ‘K’ (Ryan Gosling) op zoek naar de lang verdwenen blade runner Rick Deckard (Harrison Ford). De zoektocht levert hem iets te veel informatie op waardoor hij op zijn beurt wordt opgejaagd door de kille Nexus 9-replicant Luv (Sylvia Hoeks). Het verhaal kan niet tippen aan het eerste deel – welk tweede deel wel? -, maar krijgt zeker een ruime voldoende. De resolutie van de film is native 4K (2160p) en de gebruikte HDR is HDR10.

Deze uhd-blu-ray kan gelijk tot de standaard worden uitgeroepen waaraan alle uhd-blu-rays dienen te voldoen. De kleuren zijn zo echt, zoals het groen in het gesimuleerde bos, dat het lijkt of je werkelijk op de Veluwe staat. Trouwens een scène later, waarin enkele kindergezichten door kaarsjes op een verjaardagstaart worden verlicht, kan zo door Rembrandt geschilderd zijn.

De tweede uhd-blu-ray-schijf is Ready Player One die dit jaar is uitgebracht. De verfilming is niet helemaal volgens het boek, maar dat is eigenlijk nooit het geval. Wat niet in het boek, maar wel in de film tot uitdrukking komt, is de uitzonderlijke eye candy. Dit wordt versterkt door het gebruik van Dolby Vision als HDR. Hieruit blijkt dat de hele keten moet kloppen: de Sony speler ondersteunt Dolby Vision, net als de LG televisie, daarnaast moeten de HDMI-kabels 4K ondersteunen. Maarrrr wat blijkt nu, de UBP-X800 ondersteunt helemaal geen Dolby Vision, althans nog niet, er is sprake van dat het met een toekomstige update mogelijk wordt gemaakt.

De film is digitaal opgenomen in 2,8K, maar afgewerkt in 2K. Downscalen doen filmuitgevers wel vaker, het is niet nodig, met als tegenargument dat HDR van meer invloed is dan de resolutie. Daar kan de SDR-variant op de standaard blu-ray inderdaad niet tegenop. De kleuren zijn top, witwaarden springen er uit en in de donkere scenes zijn genoeg details te zien. In een donkere kamer doen de scenes met veel wit erin soms pijn aan je ogen. De bitrate van de film (HEVC) loopt op tot soms wel 86 Mbps.

Netflix in UHD

Om tot een goed vergelijk te komen heb ik mijn lopende Netflix-abonnement opgehoogd naar uhd. Helaas is niet alles in uhd te zien, slechts de Netflix eigen-producties (Netflix Originals) zijn hoofdzakelijk in uhd, soms met HDR en soms in 5.1 Dolby Digital. Uit metingen blijkt dat de bitrate behoorlijk laag is, zowel Haunted als Better Call Saul blijven op een schamele 15,26 Mbps steken. Wat een verschil met de film Ghost In The Shell die van uhd-blu-ray een maximale bitrate van 100 Mbps aantikt. Of Ex Machina die, vanaf usb-drive gespeeld, een maximale bitrate van 104 Mbps heeft. Conclusie: Netflix past een zware compressie toe. Of het drie euro in de maand waard is? In mijn ogen heeft dit slechts een beperkte meerwaarde. Helaas betekent dit wel dat de echte videofreak niet gaat streamen, maar zijn heil moet zoeken in schijfjes van een slordige 30 euro per stuk. Gelukkig zit op de schijf een hoogwaardige surround-track van het niveau Dolby Atmos en is de opname bijna altijd in HDR.

Opmerkingen aangaande video

• Het is niet mogelijk om een mkv-bestand met Dolby TrueHD van een aangesloten USB-drive te spelen. Dolby TrueHD wordt wel afgespeeld als deze in een m2kv-container wordt aangeboden.
• Ook beperkt de 100 Mbps ethernetpoort de bandbreedte. Bij het afspelen van een 4K-film vanaf een NAS is de bitrate te hoog voor de poort.

Dvd-audio versus DTS-surround in 96/24

Persoonlijk vind ik het erg moeilijk om de verschillen aan te geven tussen twee dezelfde hoogresolutie-opnames. In het geval van Simple Minds dvd-audio New Gold Dream (81/82/82/84) (het originele album komt uit 1983, de dvd-audio komt uit 2005) staan er twee varianten op: dvd-audio (PCM) in 5.1 surround met een resolutie van 96 kHz/24 bit met een bitrate variërend tussen de 7,5 en 9,5 Mbps en DTS in 5.1 surround met een resolutie van 96 kHz/24 bit met een vaste bitrate van 1,5 Mbps.  Het is duidelijk dat de PCM 5.1-opname beter klinkt, niet dat de DTS 5.1-opname veel minder is, maar de PCM-versie klinkt net iets strakker, beter geplaatst. Een 5.1-uitgave valt of staat bij de vaardigheid van de engineer en ik kan niet anders zeggen dat hij een puik stukje werk heeft afgeleverd. Vooral de subtiele effecten op de achterkanalen in de nummers Big Sleep, Hunter and the Hunted, Somebody Up There Likes You en New Gold Dream (81/82/82/84) (waar de drumcomputer in het intro van achter langzaam naar voren gaat) zijn fantastisch uitgevoerd. Van de tweede en derde track zijn de meerkanaals-uitvoeringen helaas kwijtgeraakt; hiervoor zijn de stereo-opnames in de plaats gekomen.

DTS audio vanaf USB-drive

Als laatste luistersessie wil ik de meerkanaals-opname van Daft Punkt’s Random Access Memories (2013) beluisteren. De track Lose Yourself To Dance, veruit de beste track op het album, swingt over meerdere kanalen de kamer in. Het gefreak over de kanalen neemt toe op Touch die nog het meest weg heeft van een kruisbestuiving van Jean-Michel Jarre en Pink Floyd. De bitrate is 1,4 Mbps en de DTS-track klinkt zuiver en ontspannen. De achterkanalen hebben echt een toegevoegde waarde, het is leuk om favoriete albums uit meer dan twee luidsprekers te horen. Tijdens het browsen door de mapstructuur liep de speler vast, met geen mogelijkheid was de speler te activeren. Zelfs een power cycle lukte niet, dan maar rigoureus de stekker eruit.

Tips aangaande audio

• Bij het afspelen van content van een aangesloten USB-drive kan het voorkomen dat er geen surround wordt afgespeeld. Kies dan in Setup, Audio Settings onder Downmix voor Surround. Zet ook onder Audio de waarde van BD Audio Mix Setting op Off.
• Niet alle AV-receivers kunnen zeer hoge audio-resoluties aan. In het menu onder Audio, 48kHz/96kHz/192kHz PCM kun je een limiet op de uitgaande PCM-stream zetten.
• Om de volle dynamiek van een film te beluisteren, dus precies zoals de producer het bedoeld heeft, kun je in Audio, Audio DRC dit instellen door voor Off te kiezen.
• Je kunt DSD (het audio-formaat dat sacd gebruikt) over HDMI meeleveren door onder Audio, DSD Output Mode de instelling op Auto te zetten.

Het is vrij uniek dat DSD over HDMI kan worden getransporteerd, want voorheen mocht het digitale DSD-signaal niet over SPDIF of HDMI-verbinding. Dat had waarschijnlijk te maken met iets naars als copyright protection, maar gelukkig is deze beperking een paar jaar geleden vrijgegeven. Er waren wel propriëtaire oplossingen, maar vrijwel altijd sloot je een sacd-speler via een analoge verbinding op een receiver aan. Helaas kwam de opheffing te laat want de verkoop van sacd’s is heden ten dage opgedroogd.

Voorwaarde tot afspelen is dus dat de aangesloten receiver DSD over HDMI kan decoderen. Slechts enkele apparaten kunnen dit: Sony (waaronder de receiver STR DN-1070) en Denon (meerdere receivers uit de AVC-lijn).

Conclusie

Sony heeft met de UBP-X800 een uhd-blu-ray-speler afgeleverd die ontzettend veel formaten aankan. Het is wel vreemd dat Dolby Vision (nog) niet wordt ondersteund. Maar ook als streamer is het een allrounder die met gemak verschillende content van het netwerk, de apps of de USB-drive afhaalt. Het is spijtig dat een mkv-bestand met Dolby TrueHD niet vanaf een USB-drive kan worden afgespeeld.

Aan boord zit een upscaler voor zowel geluid als beeld en vooral de laatste werkt erg goed. Klein minpuntje is het ontbreken van een display en dat het apparaat af-en-toe vastloopt. Bij Sony is dit probleem gelukkig bekend.

De prijs daarentegen is laag, voor € 269,- haal je een allesspeler in huis met als extra een gratis uhd-blu-ray-schijf van Blade Runner 2049. Dan mag de OPPO UDP-203 een concurrent zijn die bovengenoemde minpuntjes niet heeft, maar ligt qua aanschafprijs drie keer hoger.

(******** 8 van 10 sterren)