Vintage-audio bij de kringloopwinkel

Wat is nou eigenlijk vintage?

Vintage audio bij kringloopwinkelVintage, ja wat is nou eigenlijk vintage? Een koffergrammofoon uit de jaren zestig of een paar luidsprekers uit de seventies zijn overduidelijk vintage. Nu het analoge tijdperk geschiedenis wordt zijn de als onverwoestbaar bekend staande audiocomponenten uit de jaren tachtig inmiddels ook gaan behoren tot de categorie vintage. Vaak betreft het componenten met zwarte metalen behuizingen in solide bouwvorm waarbij merken als Sony, Akai en JVC ruim vertegenwoordigd zijn.

Versterkers uit deze tijd hebben vrijwel allemaal een phono-aansluiting zodat je een platenspeler direct kunt aansluiten. Van surround was nog geen sprake, het zijn altijd stereoversterkers waarop twee of vier luidsprekerboxen kunnen worden aangesloten. Het merk Yamaha staat als goed bekend met een lijn van zilverkleurige componenten die doorloopt tot in de jaren negentig. Deze versterkers zijn vaak beter dan de gemiddelde kwaliteit die de Japanse concurrentie biedt. Liefhebbers gaan tevens voor de merken Marantz, Denon en Onkyo.

Amerikaanse luidsprekertechniek van Bose is gewild, met name het Acoustimass Direct Reflecting systeem waarmee een geluidsbeeld met optimaal ruimtelijk effect kan worden verkregen. Instapmodel is de boekenplank-luidspreker Bose 301, die in een moderne variant nog steeds op de markt is. Op het gebied van geluidsweergave hebben de briljante Philips-engineers midden jaren zeventig een nieuwe standaard neergezet met Motional Feedback Systemen, een high-tech-oplossing om mechanische tekortkomingen van magnetisch aangedreven conusluidsprekers te tackelen met positie-opnemers en regeltechniek. De luidspreker verbeteren loont, deze heeft namelijk het grootste aandeel in de signaalvervorming binnen de audioketen. Resultaat: een ongekend goede geluidsweergave.

Philips-versterkers zie je minder in het kringloopcircuit. Dit geldt ook voor afgeleide merken als Grundig en Aristona, die voor verzamelaars soms een meerwaarde hebben vanwege het afwijkende model. Eind jaren negentig kwamen de fabrikanten van consumenten-electronica in zwaar weer door tegenvallende resultaten, componenten van na die tijd zijn vaak van mindere kwaliteit en lichtere bouwvorm. Kenners en liefhebbers geven daarom vaak de voorkeur aan de wat oudere vintage-componenten die je bij de kringloopwinkel in ruime mate voor een gunstige prijs kunt aantreffen.

Natuurlijk zijn langdurig gebruikte audiocomponenten onderhevig aan slijtage. Bij bewegende delen is er sprake van mechanische slijtage. Het sleepcontact van de draaiknoppen ofwel potmeters van je versterker blijkt kwetsbaar. Bij slecht en haperend contact helpt contactspray die je gericht spuit op de doorvoer van de as van de potmeter. Vergeet na het sprayen niet de potmeter even heen en weer draaien. Als er na herhaaldelijk sprayen nog geen verbetering optreedt, rest er vaak niets anders dan de potmeter te vervangen door een vergelijkbaar exemplaar van dezelfde weerstandswaarde. Om deze klus te kunnen klaren heb je enige soldeer- en (de)montage-ervaring nodig, daarbij komt kennis over de inkoop van elektronische componenten van pas. Enig zicht op elektronica (schema lezen) en het kunnen inschatten of de reparatie rendabel is dan ook niet overbodig.

Het is maar net hoe ver de audiohobby gaat. Zelfs bij de meest solide versterkers uit de gouden jaren tachtig is meer dan dertig jaar na dato veelal revisie nodig, daarbij worden slijtonderdelen als potmeters, schakelaars en elco’s vervangen. Bij cd-spelers is de laserunit het slijtonderdeel, bij oudere spelers kunnen er problemen met de aftasting ontstaan als deze unit niet meer goed werkt. Als eerste probeer je de focusserings-lens te reinigen met een wattenstaafje doordrenkt met alcohol.

Cd-spelers en cassettedecks

Cd-spelers en cassettedecks uit de jaren’80 en ’90 zijn in overvloed in de kringloopwinkel te vinden en kunnen voor een prikkie worden gekocht. Er zijn zeker wel kwaliteitsverschillen tussen de verschillende vintage audiocomponenten. Kwaliteit beoordeel je met een deskundige blik op de specs, die je tegenwoordig eenvoudig op internet kunt opzoeken via websites als hifiengine.com, vinylengine.com (platenspelers) of radiomuseum.org.

Goede cd-spelers en cassettedecks geven lage vervormingscijfers en hoge signaal-ruisverhoudingen. Daarbij is bij cassettedecks en platenspelers de maximale loopsnelheidsvariatie van belang, aangegeven als wow and flutter. Hoe kleiner dit procentgetal, hoe beter het apparaat presteert.

Topklasse cassettedecks zijn uitgerust met twee of meer aandrijfmotoren, slijtvaste koppen, bias-voormagnetiserings-instelling en servo- en microprocessor gestuurde functies. Bij het gebruik van metal-tape en dolby C ruisonderdrukking geven deze decks in combinatie met een goede versterker (bijvoorbeeld Technics Class AA) een gedefinieerd en helder geluid dat qua audiogenot kan wedijveren met de Compact Disc. Incidenteel zijn deze decks bij de kringloopwinkel te vinden.

Bij cd-spelers is de kwaliteit van de D/A-converter van belang. Philips-spelers die zijn uitgerust met de TDA1541A scoren goed; je vindt deze info in het technical service manual dat veelal beschikbaar is via de audioliefhebbers-website hifiengine.com. Om handleidingen te kunnen downloaden dien je een account aan te maken, dit is gratis en zonder verplichtingen.

Tuners

Analoge tuners worden steeds minder waard nu het DAB+-tijdperk voor de deur staat en meer dan 50 jaar oude FM-omroepzenders zullen zwijgen, al heeft de Nederlandse overheid het eindtijdstip van de analoge FM nog niet definitief vastgesteld. De digitale omroep maakt gebruik van een tiental over het land verdeelde zendantennes met lager vermogen. Sommige tuners uit de jaren zeventig en tachtig zijn wondertjes van techniek: tuners van merken als Pioneer en Technics produceren bij een antennesignaal met een sterkte van minder dan 1 μV toch nog een loepzuiver stereosignaal met goede signaal-ruisverhouding. Op een draadje of open draaddipool-antenne ontvang je alle NPO-stations in FM stereo en bovendien ook nog buitenlandse stations bij gunstige weercondities. De betere apparaten waren voorzien van Quartz controlled PLL waarbij de tuner via discrete stappen van 50 kHz precies op de draaggolf-frequentie van de FM-zender kon worden afgestemd. S-meter en middenafstemmings-meter waren geliefde features van de betere tuner. Piratenzenders op de FM-band kregen signaalrapportjes van luisteraars. Inmiddels al weer nostalgie voor old boys, de tuners zijn voor een zacht prijsje te verkrijgen bij de kringloopwinkel.

Luidsprekers

Op luidsprekers mag niet bezuinigd worden, want zij reproduceren het geluid dat in de opnamestudio op een analoog of digitaal medium werd vastgelegd. De hoogste weergavekwaliteit heb je als de luidsprekers het geluid dat bij de opname aanwezig was perfect reproduceren. Je hebt veelal keus tussen twee- of drieweg-systemen in gesloten uitvoering of met basreflexpoort. De grotere drieweg-systemen geven vaak betere weergavekwaliteit maar zul je minder aantreffen in de kringloopwinkel. Kleinere boekenplank-luidsprekers kunnen aantrekkelijk zijn in bescheiden woonvertrekken. Liefhebbers kiezen voor B&W. Philips heeft in de jaren zeventig en tachtig ook zeer goede hifi-luidsprekers gemaakt, breedband-luidsprekers uit die tijd geven een opmerkelijk helder genuanceerd geluid. Philips produceerde tevens zeer goede cross-overfilters en verkocht via zijn consumentendivisie (Philips Elcoma) luidsprekerbouwpakketten. Liefhebbers refurbishen oude Philips-luidsprekers door ze van nieuwe speakers te voorzien, ook worden cross-over-filters gereviseerd. Na deze operatie kunnen de luidsprekerboxen weer een tiental jaren mee.

Luidsprekers kun je beoordelen op de soliditeit en het gewicht van de houten kasten en op de afwerking van de aansluitklemmen. Daarbij kijk je vanzelfsprekend ook even op het type-aanduidingsplaatje naar het opgegeven vermogen en het frequentiebereik, waarbij 30-20.000 Hz zeer redelijk is. Soms staat ook de geluidsdruk vermeld die bij 1 Watt uitsturing wordt bereikt, 88dB(A) is een redelijke waarde, gevoelige speakers geven wel 92 dB(A). Een voordeel van gevoelige luidsprekers is dat je met een bescheiden versterker toch een stevig geluid kunt neerzetten. Bij luidsprekerboxen is een goede plaatsing in de huiskamer van belang, veelal op enige hoogte van de vloer en op afstand van de muur, waarbij de afstand tussen de boxen enige meters bedraagt voor een goed stereobeeld. Bij vloerplaatsing is soms trillingsdemping nodig, deze kan gerealiseerd worden met een rubberen mat.

Voor algemeen gebruik in de woonkamer is een zware versterker veelal onnodig, meestal voldoet een vermogen van twee maal dertig watt. Een middenklasse-versterker met dat vermogen kun je voor een zacht prijsje bij de kringloopwinkel aanschaffen.

Low-budget vintage-hifi, just for the fun of it!

 

 

 

Felix
Written by Felix

7 Comment responses

  1. Avatar
    November 29, 2017

    Leuk geschreven en welkom bij de site! Ook ik heb iets met vintage audio. Waarschijnlijk omdat ik als kind in de jaren 70 niet zo veel afleidingen had als de jeugd van tegenwoordig. De televisie ging woensdag om half vier pas aan en even zo snel weer uit vanwege de brakke kinderprogramma’s als ‘de Berenboot’. Gelukkig vond ik mijn heil in de radio; eerst via een mono AM-ontvanger gekocht bij Wastora en later ging al mijn spaargeld op aan een Marlux tuner. Met bijbehorende 5-elements FM-antenne (met rotor uiteraard) om vooral illegale zenders (met name de Amsterdamse: Decibel, maar ook uit de regio Alkmaar: Sinclair, Focus, RLA) uit de lucht te plukken. Wat een geweldige tijd en dan heb ik niet eens over de tv-piraten (Orion)!

    Reply

    • Avatar
      December 17, 2018

      Bedankt voor het luisteren Robert.
      Gr. Marcel van Dijk (Ruud Velthoen), Radio Sinclair, Alkmaar.

      Reply

  2. Avatar
    December 01, 2017

    Vintage audio, altijd mijn aandacht trekkend als ik kringloopwinkels etc. bezoek. De hernieuwde interesse in vinyl heeft hier extra vleugels aan gegeven. Felix heeft er een leuk en vlot geschreven artikel over gemaakt. Doorgaan zo!

    Reply

  3. Avatar
    December 02, 2017

    Hallo Felix,
    Welkom! Gaaf stukje!
    Uiteraard loop ik ook altijd even langs de audio en niet te vergeten de grammofoonplaten wanneer ik bij de kringloopwinkel ben. Sins de vinylhype zijn de platenbakken aardig uit gegraasd maar soms heb je geluk. In mijn schuur heb ik een stereoset staan die vrijwel geheel samengesteld is uit apparatuur van de kringloop en rommelmarkten.
    Tip: bij de kringloop liggen vaak Digitenne kastjes voor een prikkie. Hiermee kun je perfect naar de 6 landelijke NPO zenders luisteren, die zijn free-to-air zoals dat heet en je hebt er dus geen kaartje voor nodig. Ook kun je voor niks, afhankelijk van waar je woont, een of twee regionale zenders ontvangen. Het geluid is uitstekend en op de kastjes van Topfield zit naast een RCA (tulp) uitgang zelfs een optische digitale uitgang. Ik heb er in het verleden een stukje over geschreven hier op UR. Klik hier

    Reply

    • Avatar
      December 03, 2017

      Hallo Emiel,

      Dank voor reactie op mijn stukje. Ik ben het geheel met je eens dat het vinyl bij de kringloopwinkel voor liefhebbers
      interessant kan zijn. Bij kringloop Heiloo aan de Oude Werf 7 (industrieterrein) is er een ruime collectie, rijp en groen,
      dertien-in-een-dozijn en verrassingen. Ook een aanrader voor vinyl is curiositeitenwinkel De Krepelaar in de Appelsteeg
      in Alkmaar. Mijn stereoset bestaat vrijwel geheel uit kringloopcomponenten, wat zeker geen tekort doet aan het luisterplezier.

      Interessant dat je schrijft dat digitenne DVB-T een goedkoop alternatief voor DAB+ kan zijn.
      De Topfieldkastjes heb ik diverse malen onder handen gehad bij mijn werkzaamheden voor de kringloopwinkel.
      Ik heb de kastjes meest gebruikt bij het uitproberen van televisies, maar besef dat je natuurlijk ook prima radio-ontvangst hebt.
      Het is een gotspe dat het Nederlandse publiek bij DAB+ de Hifi-kwaliteit wordt onthouden en niet meer dan 64kbps per FM-kanaal krijgt.

      Groet,

      Felix

      Reply

  4. Avatar
    September 17, 2019

    Hoi,
    Ik heb meer dan 50 vintage radio’s in huis… Ivm aankomende scheiding ben ik benieuwd naar de totale waarde van alle gettoblasters… Ik heb geen idee wie ik hiervoor zou moeten benaderen maar gezien uw site leek het mij wel dat u er verstand van hebt. Of miss kent u wel iemand die mij kan helpen…
    Zou u mij kunnen helpen… Ik heb van alle radio’s foto’s… Alvast heel erg bedankt.
    Mvg,
    Turkan Orun

    Reply

    • Avatar
      September 23, 2019

      Beste Turkan,

      Vintage-radio’s brengen over het algemeen niet veel geld op, meestal is het tientjeswerk, uitgezonderd sommige modellen buizenradio’s of hi-end tuners.
      Als je oude buizenradio’s in je verzameling hebt dan kun je die wellicht verkopen via e-bay, kijk dan bij vintage tube radio. In de Amerikaans-Engelse markt
      hebben de liefhebbers wat meer geld over voor oude apparatuur, in Nederland liggen de prijzen lager, de meeste verzamelaars hebben hun collecties compleet en bieden niet veel.
      Kijk ook even op de site van de catawiki-veiling, type in het zoekvak radio in, je krijgt nu beeld van de prijzen, sommige producten worden wel voor een ongelofelijk lage prijs ingezet op de veiling.
      Advies: Ik zou de radio’s verkopen via catawiki en/of e-bay. De catawiki-veiling heeft taxateurs in dienst, je kunt de radio’s wellicht ook als partij veilen. Succes.

      Felix (Unique Radio)

      Reply

<